1 april 2024 – Utrecht, Nederland. Als iedereen zou consumeren zoals de Nederlanders, zou de mensheid vier Aardes nodig hebben. Dat betekent dat het jaarlijkse budget van de natuur binnen een kwart van het jaar opgebruikt zou zijn. Dutch Overshoot Day valt daarom op 1 april.

De Dutch Overshoot Day markeert de dag waarop de som van alles wat de Nederlandse inwoners gemiddeld aan de natuur onttrekken – van de consumptie van voedsel, natuurlijke materialen tot de uitstoot van broeikasgassen – de capaciteit van de Aarde om dat allemaal te vernieuwen, per persoon wereldwijd, overschrijdt. 

Onze overschrijding stagneert volgens sommige leden van de Tweede Kamer. “Het is ronduit triest dat we er de afgelopen tien jaar niet in zijn geslaagd om onze voetafdruk verder te vergroten. Voor een goed leven en meer vooruitgang, hebben we meer van alles nodig. Ook op dit gebied moeten we het lichtende voorbeeld van de Amerikanen gaan volgen” volgens één van de kersverse leden. 

Het uitgelekte rapport “Meer is Beter”, stelt het gebruik van 6 Aardes, vergelijkbaar met de VS, Australië en de Verenigde Arabische Emiraten, als doel. Om dit te bereiken is het volgens beleidsmakers essentieel om onmiddellijk te stoppen met het huidige klimaatbeleid, de veestapel minstens te verdubbelen en de subsidies op het openbaar vervoer verder terug te draaien zodat meer mensen de auto pakken. Met de vrijgekomen middelen kan Schiphol uitgroeien tot de grootste luchtvaart hub van de wereld.

“Krimp is gewoon niet te verkopen en niet wenselijk. Het huidige beleid van het demissionaire kabinet zou ertoe kunnen leiden dat we in 2030 nog maar twee Aardes consumeren, wat voor Nederlanders duidelijk onacceptabel is. We verdienen meer”. Het rapport gaf ook andere maatregelen om deze trend te keren: “Het onwettig verklaren van Natura 2000 gebieden lost in één keer het zogenaamde stikstofprobleem op en door de maximumsnelheid op snelwegen te beëindigen moeten snelwegen verbreed worden.” Met het wegstemmen van de Europese Natuurherstelwet heeft de nieuwe Tweede Kamer haar eerste succes om minder afhankelijk te worden van de natuur al binnen.

De vraag van de oppositie hoe zo’n strategie Nederland concurrerend en leefbaar kan houden, werd weggehoond: “De natuur wordt zwaar overschat. Met onze VOC-mentaliteit van weleer kunnen we zelfs op de maan gaan wonen mocht dat nodig zijn. Echte Nederlanders zijn niet te stoppen.”  

Meerdere werkgevers in de meest vervuilende sectoren steunen de ideeën. Zij stellen voor om te gaan consumeren alsof er geen morgen meer is. In een ultieme poging om consumptie te bevorderen, overwegen toekomstige bewindslieden om “consuminderen” strafbaar te stellen. “We moeten die lui die minder willen kopen keihard aanpakken” zei een woordvoerder. “We denken aan meer koopavonden, verplichting van kilo-knallers en meer producten van slechte kwaliteit zodat ze vaker vervangen moeten worden. Ook vervuiling moet weer lonen. Dit zorgt voor extra gezondheidszorg, wat weer bijdraagt aan een hoger BBP. Groei heiligt de middelen.”

Het moge duidelijk zijn dat dat Dutch Overshoot Day volgend jaar niet op 1 april ligt maar minimaal naar 30 februari zal verschuiven.

FACT CHECK – Ok, het is 1 april – dit is allemaal nep behalve: het wegstemmen van de EU natuurherstelwet en het feit dat het 1 april Dutch Overshoot Day is. De rest van het jaar leven we op de rekening van onze kinderen en inwoners van gebieden die nu al met klimaatontwrichting geconfronteerd worden.

Mediacontact:
Joost Brinkman
E-mail: joost@sinkit.org
Tel: + 31 6 12 60 30 53

Een duurzame toekomst is een zekere toekomst

De oorlog in Oekraïne en grondstofleveringsproblemen tijdens corona, maken pijnlijk duidelijk hoe afhankelijk Nederland is van grondstoffen uit andere landen. Verstoringen van dit fragiele systeem kunnen gemakkelijk de economische en sociale stabiliteit van Nederland ondermijnen. Het is daarom niet meer dan logisch dat Nederland zich voorbereid op een wereld van grondstof-schaarste en klimaatverandering. Omgekeerd dan wat vaak nog gedacht wordt, betekent verduurzamen meer zekerheid en minder afhankelijkheid.

Wat Nederland op dit moment van de Aarde vraagt is niet houdbaar. Anders gezegd: onze ecologische voetafdruk is te groot. In het kort:

• De ecologische voetafdruk van Nederland is 6 keer zo groot als de Nederlandse biocapaciteit en 4 maal groter dan wat wereldwijd beschikbaar is.
• De carbon-footprint van Nederland is 60% van onze totale voetafdruk. Ook als de doelstelling van 55% reductie in 2030 gehaald wordt, blijft CO₂ uitstoot de dominante factor van onze voetafdruk.
• Onze stikstofuitstoot per hectare ligt ruim 4 maal hoger dan het Europees gemiddelde. De stikstofcrisis zorgt voor ongewenste vertraging op de uitvoering van de energietransitie.
• Voedsel is goed voor bijna een kwart van de totale ecologische voetafdruk. De vlees- en zuivelconsumptie neemt hiervan meer dan 40% voor haar rekening.

Impact van het Nederlandse Klimaatbeleid

Wat Nederland op dit moment van de Aarde vraagt is niet houdbaar: onze ecologische voetafdruk is te groot. Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie: “We lopen in dit kleine land tegen planetaire grenzen aan, zoveel is duidelijk. Daarom werkt het kabinet er hard aan om de impact van onze economie meer in balans te brengen met klimaat en milieu. Het klimaatbeleid vervult daarbij een centrale rol, maar het is belangrijk om ook breder te kijken. Daarbij is cruciaal dat we leren van fouten uit het fossiele verleden en de ombouw van onze economie naar een duurzame economie in één keer goed aanpakken, met respect voor zaken als klimaat, natuur, mensenrechten en milieu.”

Het klimaatakkoord en initiatieven op gebied van duurzame landbouw en circulaire economie verminderen onze voetafdruk. De vijf maatregelen met de meeste impact verschuiven Dutch Overshoot Day naar 30 juni, waarmee we van 6 naar 2 Aardes gaan.

• Klimaatakkoord: Verminderen van de CO₂ uitstoot met 55% in 2030 (t.o.v. 1990). Als we dit realiseren maken we een enorme stap: 32 dagen.
• Emissievrij vervoer: Als alle vervoer in 2030 emissieloos is, schuift Dutch Overshoot Day met nog eens 18 dagen op.
• Plantaardig dieet. Als we in 2030 50% minder dierlijke proteïne eten, zoals in aanvullend klimaatbeleid wordt voorgesteld, schuiven we de datum met bijna 2 weken op.
• Circulaire economie: In 2030 is de helft van de materialen die we gebruiken circulair. Omdat we minder ruwe materialen gebruiken vergt dit minder energie en uitstoot waardoor de overshoot datum 10 dagen opschuift.
• 50% minder voedselverspilling in 2030, conform de SDG-doelstellingen, levert nog eens 7 dagen op.

Wat is er nodig om de datum te brengen naar 31 december?

De analyse van Global Footprint Network laat zien dat de huidige maatregelen grote impact hebben en dat we hiermee onze overvraging met 44% verminderen. Er zal echter meer nodig zijn om onze maatschappij in balans te brengen met de Aarde, voordat de gevolgen van overshoot ons dwingen om onze levensstijl aan te passen. Naast het verkleinen van onze carbon-footprint is hierbij een belangrijke rol weggelegd voor de agrarische sector om de biocapaciteit van Nederland te vergroten. Het verbouwen van bio-based materialen en toepassen van circulaire en regeneratieve landbouw zijn hiervan concrete voorbeelden die opgeschaald kunnen worden.

Mathis Wackernagel, oprichter van Global Footprint Network: “De gevolgen van overshoot zijn ook in Nederland te voelen. Men worstelt met klimaatbeleid, en door de stikstofcrisis zit het land bijna op slot. De economie van Nederland zou zich daarom moeten richten op circulaire principes en regeneratie. We zien dat bedrijven met een circulair businessmodel, (financieel) significant beter presteren dan de bedrijven die dat niet hebben. Het is mogelijk om te groeien en tegelijkertijd overshoot terug te dringen en biodiversiteit te herstellen. Daarbij zijn de kosten om nu in te grijpen en om te schakelen naar circulair op de lange termijn lager dan de kosten van niks doen.”

Aanvullende informatie 

De Nederlandse ecologische voetafdruk in het kort:

• De ecologische voetafdruk van Nederland is 6 keer zo groot als de Nederlandse biocapaciteit en 4 maal groter dan wat wereldwijd beschikbaar is.
• De carbon-footprint van Nederland is 60% van onze totale voetafdruk. Ook als de doelstelling van 55% reductie in 2030 gehaald wordt, blijft CO₂ uitstoot de dominante factor van onze voetafdruk.
• Onze stikstofuitstoot per hectare ligt ruim 4 maal hoger dan het Europees gemiddelde (bron). De stikstofcrisis zorgt voor ongewenste vertraging op de uitvoering van de energietransitie.
• Voedsel is goed voor bijna een kwart van de totale ecologische voetafdruk. De vlees- en zuivelconsumptie neemt hiervan meer dan 40% voor haar rekening.

Bron: Global Footprint Network

Impact klimaatbeleid op de overshoot datum met bronvermelding:

1. Klimaatakkoord: Verminderen van de CO₂ uitstoot met 55% in 2030 (t.o.v. 1990). Als we dit realiseren maken we een enorme stap: 32 dagen. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/klimaatverandering/voortgang-klimaatdoelen
2. Emissievrij vervoer: Als alle vervoer in 2030 emissieloos is, schuift Dutch Overshoot Day met nog eens 18 dagen op. Bron: https://www.klimaatakkoord.nl/mobiliteit
3. Plantaardig dieet. Als we in 2030 50% minder dierlijke proteïne eten, zoals in aanvullend klimaatbeleid wordt voorgesteld, schuiven we de datum met bijna 2 weken op.https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2022/12/01/bijlage-2-annex-4-onderzoeksrapport-aanvullend-klimaatbeleid-ce-delft-et-al
4. Circulaire economie: In 2030 is de helft van de materialen die we gebruiken circulair. Omdat we minder ruwe materialen gebruiken vergt dit minder energie en uitstoot waardoor de overshoot datum 10 dagen opschuift. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/beleidsnotas/2023/02/03/nationaal-programma-circulaire-economie-2023-2030
5. 50% minder voedselverspilling in 2030, conform de SDG-doelstellingen, levert nog eens 7 dagen op.https://samentegenvoedselverspilling.nl/voedselverspilling-feiten-en-cijfers/

Over het Consortium

Global Footprint Network is een internationale duurzaamheidsorganisatie die de wereld helpt te gedijen binnen de mogelijkheden van de Aarde en te reageren op klimaatverandering. Sinds 2003 hebben we samengewerkt met meer dan 60 landen, 40 steden en 70 partners beleids- en investeringsbeslissingen te maken op basis van wetenschappelijke inzichten. Samen werken we aan een toekomst waarin we allemaal kunnen leven binnen de grenzen van onze ene planeet. footprintnetwork.org

Sinkit is op een missie om de koolstofcyclus te herstellen en ons klimaat te stabiliseren door CO2 uit de atmosfeer te verwijderen. Samen met onze partners ontwikkelen en versnellen we natuurlijke en technologische oplossingen om koolstof te verwijderen. We helpen bedrijven en particulieren om netto nul te bereiken met transparante en traceerbare koolstofcompensaties, en we vergroten het bewustzijn over de noodzaak van koolstofverwijdering. Sinkit is een coöperatieve organisatie, wat betekent dat iedereen met een gedeelde visie en missie lid kan worden en kan investeren in Sinkit. www.sinkit.org

Aanvullende bronnen

• • Abonneer u op onze nieuwsbrief om deel te nemen aan de overgang
  • Samenvatting van de Nederlandse grondstofbalans: factsheet over de Nederlandse Voetafdruk en biocapaciteit.  footprintnetwork.org/nederland
  • Bestaande mogelijkheden in de voedselruimte en daarbuiten: Power of Possibility
  • Voetafdrukgegevensplatform op landenniveau: data.footprintnetwork.org
  • Wereldwijde scenario calculator: footprintnetwork.org/resources/footprint-scenario-tool/
  • Uw persoonlijke ecologische voetafdruk: footprintcalculator.org